Di tích lịch sử là những dấu ấn quý báu còn sót lại của cha ông ta trong suốt tiến trình dựng nước và giữ nước. Đó không chỉ là những công trình kiến trúc, những địa danh gắn liền với sự kiện quan trọng mà còn là minh chứng sống động cho truyền thống yêu nước, tinh thần bất khuất và bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam. Chính vì vậy, việc bảo vệ và phát huy giá trị các di tích lịch sử là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong công cuộc xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Tuy nhiên, hiện nay không ít di tích đang bị xuống cấp nghiêm trọng do ảnh hưởng của thời gian, thiên tai và đặc biệt là sự thờ ơ, thiếu ý thức của con người. Một số nơi còn bị xâm hại bởi các hoạt động xây dựng trái phép, khai thác du lịch không hợp lý, hay sự tàn phá vô tình của chính người dân và du khách. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết: cần có sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt và bền bỉ để gìn giữ những giá trị lịch sử thiêng liêng ấy.

Vậy chúng ta cần làm gì để bảo vệ và phát huy giá trị của các di tích lịch sử?

1. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức cộng đồng:
Mỗi người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, cần được giáo dục về giá trị lịch sử, văn hóa và tinh thần dân tộc gắn với các di tích. Thông qua trường học, truyền thông, các hoạt động ngoại khóa, tham quan thực tế... việc nâng cao nhận thức sẽ giúp hình thành tinh thần trách nhiệm và niềm tự hào dân tộc, từ đó dẫn đến hành động tự giác bảo vệ di tích.

2. Bảo tồn và trùng tu đúng quy trình, đúng nguyên tắc khoa học:
Công tác trùng tu di tích cần được thực hiện cẩn trọng, bài bản và theo đúng quy định của pháp luật về bảo tồn di sản. Không chạy theo hình thức hiện đại hóa hay thương mại hóa, mà phải giữ được tính nguyên bản, giá trị lịch sử và thẩm mỹ ban đầu. Các cơ quan chức năng cần kiểm tra, giám sát chặt chẽ để tránh tình trạng “trùng tu làm mất hồn di tích”.

3. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương:
Người dân sống xung quanh các di tích là lực lượng quan trọng trong việc gìn giữ, bảo vệ và quảng bá giá trị di tích. Cần tạo điều kiện để họ được tham gia vào các hoạt động như hướng dẫn viên, bảo vệ di tích, bán sản phẩm lưu niệm... vừa nâng cao trách nhiệm bảo vệ di sản, vừa mang lại sinh kế bền vững cho cộng đồng.

4. Kết hợp bảo tồn với phát triển du lịch bền vững:
Việc khai thác di tích lịch sử để phát triển du lịch cần được cân nhắc kỹ lưỡng, đảm bảo hài hòa giữa bảo tồn và phát triển. Cần xây dựng các chương trình tham quan, trải nghiệm có tính giáo dục và giá trị văn hóa, tránh tình trạng “biến di tích thành điểm check-in” đơn thuần hoặc tổ chức các hoạt động không phù hợp với không gian linh thiêng, trang trọng của di tích.

5. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong công tác bảo tồn và quảng bá:
Việc số hóa dữ liệu, ứng dụng công nghệ thực tế ảo (VR/AR), triển khai bản đồ di tích trực tuyến… sẽ giúp giới thiệu di tích lịch sử đến với nhiều người hơn, nhất là thế hệ trẻ. Đây cũng là cách để lưu giữ thông tin lâu dài, phục vụ nghiên cứu, giảng dạy và nâng cao giá trị di tích trong thời đại số.

6. Kiên quyết xử lý các hành vi xâm hại di tích:
Các hành vi như đập phá, viết bậy, vẽ bậy lên tường, lấn chiếm đất di tích, xây dựng trái phép… cần được phát hiện sớm và xử lý nghiêm minh theo quy định pháp luật. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ để ngăn chặn các hành vi xâm phạm trước khi gây hậu quả nghiêm trọng.

Việc bảo vệ và phát huy di tích lịch sử không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Mỗi người dân hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ nhất: không xả rác, không chạm tay vào hiện vật, không gây mất trật tự nơi di tích... để góp phần giữ gìn và lan tỏa giá trị lịch sử quý báu cho thế hệ mai sau.
Hãy cùng nhau gìn giữ những dấu ấn hào hùng của dân tộc – vì đó chính là cội nguồn sức mạnh, là niềm tự hào và là di sản vô giá của đất nước chúng ta.